Wzornictwo Koreańskie
- Autor: Mateusz Petkiewicz
- Opublikowano: Zaktualizowano:
Prymitywne pozostałości po pierwszych koreańskich wzorach ozdobnych sięgają czasów ery paleolitycznej, jednakże dopiero w okresie ery neolitycznej nastąpił rozwój wzornictwa artystycznego.
Wzory neolityczne ostały się na wyrobach garncarskich, kamionkowych oraz narzędziach wytwarzanych z kości i rogów. Dominującymi były powtarzające się wzory o kształcie grzebienia, fal oraz zębów piły. W czasach wczesnej Ery Brązu zaczęły powstawać nowe wzory, takie jak współcentryczne kręgi oraz promieniste linie, które artyści ryli na wykonanych z brązu finkach noży i rękojeściach mieczy, na obiektach przypominających tarcze, palduryeong (narzędziach rytualnych o kształcie ośmiokąta, z którego kątów zwisały dzwoneczki) oraz danyusemun-gyeong (lusterkach zdobionych delikatnymi liniami). Zaczęły się wtedy również pojawiać petroglify i ryte w skałach graffiti. Wiele petroglifów można znaleźć wzdłuż górskich zboczy w Daegong-ri, Eonyang-myeon czy Ulsan. Najczęściej przedstawiają one zwierzęce zdobycze w postaci jeleni, dzików, niedźwiedzi, wielorybów oraz ryb. Współcentryczne kręgi, formy czworoboczne oraz inne stylizowane wzory geometryczne zostały także odkryte na głazach w Yangjeon-dong, Goryeong-gun, Gyeong-sangbuk-do.
Ogromna różnorodność niezwykle złożonych wzorów w malarstwie oraz na rozmaitych artefaktach zaczęła się rozpowszechniać w czasach Trzech Królestw (57 B.C - 676 A.D). Wspaniałe połączenie wzorów w postaci linii i kolorów zostało zastosowane przy różnego rodzaju zdobieniach. Artyści zaczęli również doceniać wartość odpowiedniego połączenia motywu głównego zdobienia z elementami dodatkowymi.
W erze Trzech Królestw zaczęły powstawać nowe wzory. Do najpopularniejszych zaliczają się zdobienia roślinne (kwiat lotosu, drzewa) oraz te przedstawiające legendarne zwierzęta (w tym cztery bóstwa ochronne: smoka, feniksa, białego tygrysa oraz czarnego żółwia). Motywy te mogą być wciąż podziwiane na malowidłach ściennych w grobowcach Koguryo oraz na dachówkach z tamtego okresu.
Stylizowane wzory w postaci ptaków, piór, jeleni oraz rogów jeleni bardzo często były umieszczane na koronach i diademach. Używane były jako symbol królewskiej niezależności oraz zasad rządzących we wszechświecie. Element chmur stosowany był do wyrażania stanu transu religijnego bądź stanu oświecenia umysłu. Jako, że chmury unoszą się wysoko nad ziemią zdaje się, iż postrzegane one były jako metaforyczny symbol stanu uniesienia.
Okres Silla, wraz z przyjęciem buddyzmu oraz chińskiej kultury dynastii Tang, wzbogacił istniejącą tradycję o nowe wzory. Imponującym świadectwem kunsztu artystów tego okresu są wzory zstępującego w obłokach bodhisattwy utrwalone na świątynnym dzwonie, winiety przypominające stylem arabeski, a także filigranowe zdobienia korony wydobytej z grobowców Geumgwanchong.
Różnorakie wzory ryte w wszelkiego rodzaju przedmiotach stanowią imponujące osiągnięcie sztuki czasów Koryeo (918-1392). Wprowadzenie motywów przedstawiających krajobrazy nadało wyrobom tego okresu poetyckiej nuty. Wzory użyte na charakterystycznych seledynowych przedmiotach ceramicznych obejmują rodzime motywy koreańskiej fauny i flory oraz chmur. Przejawiały się one w postaci chryzantem, piwonii, wierzb, trzciny, ptactwa wodnego, żurawi oraz innych ptaków. Ówcześni literaci w szczególności upodobali sobie motywy moreli, orchidei, chryzantem oraz bambusa, określonych mianem „czterech szlachetnych roślin”. Było tak za sprawą przekonania, iż symbolizują one szlachetność i lojalność ducha człowieka prawego i cnotliwego.
Krąg zwolenników wzorów krajobrazowych powiększył się w trakcie panowania dynastii Joseon (1392-1910) o uczonych biurokratów (yangban). Na półmetku rządów dynastii na popularności zyskało malarstwo portretowe, a także naturalne motywy przedstawiające przepiórki, kraby, kwiaty, rośliny, insekty, winogrona, morele oraz bambus, które malowane były atramentem.
Największym upodobaniem przy wyrobie mebli, odzieży i przedmiotów codziennego użytku cieszyły się wzory w postaci kwiatów, owoców, roślin, insektów, zwierząt, ryb, symboli chińskich i ideogramów. W przypadku wzorów roślinnych najpopularniejsze były te przedstawiające piwonie, kwiat lotosu, chryzantemy i morele. Jeśli chodzi o owoce oraz drzewa, do faworytów należały dojrzałe owoce granatu, brzoskwinie, winogrona, śliwodaktyle, a także bambus, sosna, oraz paulownia. Wśród insektów ceniono wizerunki motyli, ważek oraz żuków. Popularnością wśród motywów zwierzęcych cieszyły się smoki, feniksy, żurawie, żółwie, jelenie, tygrysy oraz ryby i karpie. Za przynoszące szczęście znaki chińskie uznawano znaki oznaczające długowieczność, zdrowie, pokój, fortunę i radość. Popularnymi ideogramami były taegeuk (oznaczający zasady rządzące wszechświatem) oraz palgwae (ośmiokąt gwiaździsty obejmujący osiem symboli wróżbiarskich).
Na przełomie wieków rozwinęła się znacząca ilość wzorów zdobniczych. Wszystkie z nich odzwierciedlały modlitwy o szczęście i pokój, jak i idee konfucjańskie, buddyjskie i taoistyczne. Niemniej jednak w czasach obecnych Koreańczycy zdają się nie przywiązywać do nich większego znaczenia i nie czerpią przyjemności z ich piękna.